ZelfSterk is een samenwerking tussen MeanderGroep, gemeente Kerkrade, Welzijnsgroep Parkstad Limburg, huisartsen, de Academische Werkplaats Ouderenzorg Limburg en zorgverzekeraar CZ. Binnen twee postcodegebieden krijgen alle nieuwe thuiswonende cliënten die zich hebben aangemeld voor wijkverpleging en huishoudelijke hulp ZelfSterk aangeboden. Dat geldt ook voor mensen met lichte cognitieve problemen. ZelfSterk is gebaseerd op het gedachtegoed van reablement. Een traject duurt maximaal 12 weken. Een interdisciplinair team, het ZelfSterkteam richt zich op de persoonlijke doelen van de cliënt. De ambitie daarbij is zijn of haar eigen regie en kracht te vergroten.
Het ZelfSterk-team bestaat uit wijkverpleegkundigen Plus, intakers Hulp bij het Huishouden, buurtschakels (een duo van professionals uit zorg en welzijn), praktijkondersteuners van de huisarts en ergotherapeuten. In aanmerking voor de ondersteuning komen nieuwe cliënten wijkverpleging en/of Hulp bij het Huishouden en inwoners met lichte cognitieve problemen, die gebaat zijn bij structuur en laagdrempelige dagactiviteiten in de wijk. Hiermee wordt gestreefd naar een brede ondersteuning die aansluit bij de behoeften en wensen van cliënten. Projectleider Cristina Milev vertelt: “Afhankelijk van de aanvraag gaat de wijkverpleegkundige Plus, de thuishulp of buurtschakel op huisbezoek samen met de ergotherapeut. Vervolgens koppelt het duo dit weer terug in het ZelfSterk-team. Omdat je met zoveel brillen kijkt, wordt het totaalplaatje goed in beeld gebracht.”
Vera Engelbert heeft als ergotherapeut haar eerste ervaringen opgedaan met huisbezoeken bij nieuwe cliënten. “Zelfredzaamheid betekent in eerste instantie zelf de algemene dagelijkse handelingen kunnen doen” vertelt ze. “Ik kijk vooral naar hoe iemand iets doet en welke hulpmiddelen kunnen ondersteunen. Wat vindt de cliënt belangrijk? Dat gesprek gaan we met hem of haar en eventueel de familie aan.” Ingvild Gerards is als wijkverpleegkundige Plus regelmatig aan Vera gekoppeld. Zij vult aan: “Zelf kijk ik inmiddels ook op die manier naar zelfredzaamheid. Voorheen deed ik dat ook, maar op een later moment. Nu komt het meteen ter sprake.” Vera vult aan: “En jij kijkt dan weer meer naar de omgeving. Heeft iemand een netwerk om op terug te vallen en hoe zit diegene in zijn vel?”
Fleur Loven is thuishulp en werkt daarnaast als werkbegeleider en intaker Hulp bij het Huishouden. Zij heeft al meerdere thuisbezoeken verricht en is enthousiast over de aanpak. “Voorheen verzorgde de gemeente de intakes en dit ging veelal telefonisch. Dan is het veel lastiger een zorgvraag goed in te schatten. Iemand kan zeggen dat alles goed gaat, maar als je er dan komt, zie je soms iets heel anders. Het is fijn dat we zelf bij de nieuwe cliënten op bezoek gaan om de hulpvraag goed te onderzoeken voordat een ondersteuningsplan wordt gemaakt. Ook mantelzorgers proberen we bij zo’n eerste gesprek erbij te vragen.” Buurtschakel Vivian Michiels knikt instemmend. “Ook in mijn werk zijn de huisbezoeken erg waardevol. Een situatie wordt direct inzichtelijk en de lijnen zijn heel kort. Elke week hebben we de ZelfSterk-teamoverleggen en worden alle cliënten besproken. Je kunt veel sneller tot actie overgaan.”
Wat wil en kan de cliënt zelf? Die vraag staat steeds centraal. “Die doelen worden ook echt benoemd” aldus Ingvild. “We vragen mensen ook scores te geven aan dat wat zij het meest belangrijk vinden. Vaak is dat bijvoorbeeld het ontlasten van mantelzorg, maar ook het behouden van de eigen regie of bijvoorbeeld nieuwe sociale contacten maken. Dat alles draagt bij aan de kwaliteit van iemands leven.” Vera vult aan: “In het begin wist ik niet eens wat een buurtschakel precies deed. Nu we sinds januari 2024 samenwerken kan ik gelijk tot actie overgaan. Zo was er een mevrouw die hier pas sinds kort woont en nog niemand kent. Dan weet ik dat ik bij de buurtschakels moet zijn.”
De eerste ervaringen van de pilot zijn heel positief. Vera: “We kijken echt vanuit de cliënt. Een huisarts gaf laatst aan dat iemand hulp kon gebruiken bij het douchen. Eenmaal op huisbezoek bleek juist dat diegene dat het liefste zelf zou willen blijven doen, maar dat de omgeving erop aandrong dat ze hulp moest vragen. Dan helpen wij om het haar zelf te laten blijven doen. Hetzelfde geldt voor het aantrekken van steunkousen. Mensen vinden het fijn als ze hiervoor niet afhankelijk zijn en er zijn tegenwoordig mooie hulpmiddelen voor.”
Indien uit de gesprekken blijkt dat een extra discipline nodig is, wordt de zogenaamde tweede schil ingezet, zoals een diëtist, een fysiotherapeut of de GGZ. “Zorg en welzijn groeien steeds meer naar elkaar toe en dat zie je terug in deze pilot. We komen nu al handen tekort in de zorg en die bewustwording zie je ook bij de mensen die in zorg komen. Dat we er allemaal hetzelfde instaan is de perfecte basis voor deze pilot.”•
Ondanks dat 86 cliënten niet actief hebben deelgenomen, is het gedachtegoed van reablement wel toegepast. Dit betekent dat er altijd wordt gekeken naar wat de cliënt zelf nog kan doen.