Skip to content
Thema
Overige
.
.
.
.
Op alle woonlocaties van Meander worden de komende twee jaar stappen gezet om de deuren van het slot te halen. Verantwoorde vrijheid is binnen Meander een belangrijk speerpunt en tegelijk het “mooiste project voor 2025” volgens Esther Gerrits, directeur Wonen met Zorg. Bestuursvoorzitter Jan Hamers knikt instemmend. “Het is een onderwerp dat enorm veel energie geeft!”
Verantwoorde vrijheid. Het klinkt misschien als iets nieuws, maar in feite is Meander er al heel lang mee bezig. Denk aan de implementatie van zorgtechnologie, maar ook het navolgen van de Wet Zorg en Dwang. Jan Hamers gaat nog veel langer terug: “Dit thema speelde al in 1998. Ik werkte destijds nog bij de universiteit Maastricht en toen we met Meander de AWO Limburg oprichtten, kwam de onderzoeksvraag: hoe kunnen we bewoners beter vastbinden zodat ze niet vallen? Uit de informatie die we vanuit het Platform Onderzoek van Meander opvroegen, bleek 1 op de 3 bewoners te worden vastgebonden. De onderzoeksvraag kreeg een hele andere richting: waarom worden mensen eigenlijk vastgebonden en is dat wel nodig? Meander werd de eerste bandeloze instelling van Nederland. In feite staan we nu voor eenzelfde dilemma: waarom worden mensen opgesloten? En is dat nog wel nodig? “
De vier stappen die destijds zijn opgesteld bij het fixatievrij krijgen van alle locaties van
Meander, blijken ruim 25 jaar nog steeds actueel. Esther: “Ten eerste zorg je voor goed beleid en duidelijkheid daarover. Ten tweede is het zaak dat de medewerkers goed geschoold zijn. Stap drie is dat je voor experts zorgt waar iedereen op kan terugvallen en als laatste stap kijk je naar alternatieve interventies.” Jan vult aan: “Dat hebben we 1 op 1 kunnen overnemen. Destijds zeiden we: we binden geen mensen meer vast. En nu is het: we sluiten geen mensen meer op. Het is eenzelfde grote beweging.”
Maar hoe moeten we het concreet voor ons zien, deuren die van het slot gaan? Esther legt uit: “Op dit moment is het zo dat de toegangsdeuren van een locatie gesloten zijn voor alle bewoners; meestal is een code nodig om de deur te openen. Dat gaat veranderen. De deuren gaan voortaan automatisch open. Een uitzondering wordt alleen gemaakt voor een enkele bewoner die meer toezicht nodig heeft. Neem een willekeurige locatie van Meander. Van de 55 bewoners zijn er bijvoorbeeld 6 die meer toezicht nodig hebben. Moet je dan voor de overige bewoners ook de deuren sluiten? Wij vinden van niet. Met zorgtechnologie ‘herkent’ de deur de kwetsbare bewoners en blijft alleen voor hen dicht.”
Of er risico’s verbonden zijn aan Verantwoorde vrijheid? “Natuurlijk wel” haast Jan zich te zeggen. “Je kunt nooit een situatie bieden die 100 procent veilig is, maar dat kun je thuis ook niet. We zetten ons in om een zo veilig mogelijke situatie te creëren. Dit is ons beleid. We vinden het belangrijk om iedereen daarin mee te nemen, zeker ook de naasten.” Als Jan terugdenkt aan het fixatievraagstuk van 1998, hoort hij ook nu dezelfde bedenkingen. Wat als het leidt tot gevaarlijke situaties? Wat als iemand zijn heup breekt? Wat doen we met bewoners die hele complexe zorg vragen? “Ik heb een déjà vu wat betreft de beren op de weg” zegt Jan. “En het is goed dat die beren er zijn. We willen dit vooral heel zorgvuldig doen en bewoners, hun naasten én medewerkers goed hierin meenemen. We doen ook niets geks, we volgen nu feitelijk de wetgeving vanuit de Wet Zorg en Dwang. Ja, er kan een keer iets gebeuren, maar dit is waar we voor staan en waar we voor blijven staan.”
Esther is positief verrast over hoe medewerkers dit thema oppakken. “Wat leuk is om te zien is hoe medewerkers elkaar bevragen in bijvoorbeeld de overleggen van de medezeggenschap op maat. Hoe werkt dat dan? En als ze er meer over weten, ontstaat het enthousiasme en komen de ideeën. Dat vind ik zo mooi om te zien!” Jan vult aan: “We zijn ontzettend trots op onze medewerkers. Landelijk gezien vindt elke organisatie dit spannend, maar we doen het toch maar even. Ik benadruk ook altijd dat we medewerkers niets aanrekenen. Stel een bewoner raakt vermist, dan gaat niet de schuld naar een individuele medewerker. Wij staan als Raad van Bestuur en directeuren samen met de (centrale) Cliëntenraad achter dit beleid. We voelen ons ook echt gesteund door de (centrale) Cliëntenraad bij de uitrol ervan. We hopen dat medewerkers die steun ook zo ervaren.”
In Hoeve Overhuizen is de werkwijze nu, na vier maanden voorbereiding, omarmd. Er komt een draaiboek dat voor andere locaties kan worden ingezet. Medewerkers krijgen een scholing en er liggen korte lijnen met de experts van de universiteit bij de AWO-L. Jan: “We hoeven niet steeds het wiel opnieuw uit te vinden. Daarnaast profiteren we van de ervaring die is opgedaan bij de Hoeve en bij de implementatie van nieuwe zorgtechnologie op de Lückerheide. Tegelijk kijk je natuurlijk wel per locatie wat nodig is. Voor elke locatie zijn experts beschikbaar om op terug te vallen.”
Jan Hamers besluit: “We spreken binnen Meander van ‘leid je eigen leven’. Maar eigenlijk is het: ‘leid je eigen leven in vrijheid’. We hopen dat we onszelf, net als bij het gebruik van de fixatiebanden, over een paar jaar afvragen waarom we de deuren altijd dicht hebben gedaan.”•